Апублікавана ў штоквартальным навукова-практычным часопісе "Зямля Беларусі" №1 за 2024 г.

У адпаведнасці з дзеючым Палажэннем аб экспертызе дакладнасці, заказчыкам экспертызы дакладнасці ацэнкі выступае ўласнік аб'екта ацэнкі, або ўладальнік іншых правоў адносна аб'екта ацэнкі, або выканаўца ацэнкі, або кантралюючы (наглядны) орган, або іншая зацікаўленая ў ацэнцы кошту асоба, якая звярнулася ў парадку, устаноўленым. Палажэннем аб экспертызе дакладнасці, за правядзеннем экспертызы дакладнасці ацэнкі.

З'яўляючыся працяглы час экспертамі па правядзенні экспертызы дакладнасці ацэнкі, у сваёй практычнай дзейнасці мы сутыкаліся з фактамі злоўжывання правядзеннем экспертызы дакладнасці ацэнкі з боку іншых зацікаўленых у ацэнцы кошту асоб. Найбольш распаўсюджанымі з'яўляюцца наступныя:

- спроба адмены іншай зацікаўленай у ацэнцы кошту асобай юрыдычна значнага дзеяння праз аспрэчванне выніку незалежнай ацэнкі, атрыманага ацэншчыкам;

- зацягванне іншай зацікаўленай у ацэнцы кошту асобай магчымасці здзяйснення юрыдычна значнага дзеяння праз арганізацыю працэсу правядзення экспертызы дакладнасці ацэнкі;

- зацягванне іншай зацікаўленай у ацэнцы кошту асобай судовага працэсу па ісках, якія не звязаны з аспрэчваннем выніку незалежнай ацэнкі, шляхам падачы дадатковага пазову аб аспрэчванні выніку незалежнай ацэнкі, які можа стаць абгрунтаваннем немагчымасці разгляду справы з першасным іскам, пакуль не вырашыцца справа па іску аб дакладнасці (абгрунтаванасці) выніку незалежнай ацэнкі.

Адным з магчымых рашэнняў у дадзеным выпадку, акрамя выключэння магчымасці правядзення экспертызы дакладнасці ацэнкі пасля здзелкі і здзяйснення юрыдычна значнага дзеяння, можа стаць абмежаванне пераліку заказчыкаў экспертызы дакладнасці ацэнкі, а менавіта выключэнне з пераліку заказчыкаў экспертызы дакладнасці ацэнкі "іншых зацікаўленых у ацэнцы кошту асоб", што не робіць немагчымым для іншых зацікаўленых асоб адстойваць свае правы ў судовым парадку. Іншыя зацікаўленыя асобы магу звярнуцца ў суд па абарону сваіх правоў, і, калі суд вынесе пастанову (вызначэнне) аб неабходнасці правядзення экспертызы дакладнасці ацэнкі і абавяжа адзін з бакоў па справе заключыць грамадзянска-прававы дагавор на правядзенне экспертызы дакладнасці ацэнкі, то экспертыза дакладнасці ацэнкі будзе выконвацца ўжо па даручэнні суда.

© Г.М.Ігнатковіч, А.В.Гая Лапінская